«Ысык-Көл — пластиксиз» экологиялык акциясы

2025-жылдын 31-майында Чолпон-Ата шаарында «Ысык-Көл — пластиксиз» аттуу экологиялык акция болуп өттү. Иш-чараны Кыргыз Республикасынын Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлиги уюштурду. Министрликтин жетекчилигинен биринчи орун басар К. Касейинов жана министрдин орун басары А. Раимкулова катышты. Президенттин Ысык-Көл облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлчүлүгүнүн аппарат жетекчиси А. Азарбеков да иш-чарага катышты.

Акциянын өнөктөштөрү болуп «Эко Деми» коомдук фонду, экоактивист А. Панаев, кагаз жана оксожегич таңгактарды чыгаруучулар, министрликтин кызматкерлери жана Чолпон-Ата шаарынын тургундары чыгышты. Ошондой эле «Эко Деми» фондунун ыктыярчылары жана активисттери иш-чарага жигердүү катышты.

Министрдин биринчи орун басары К. Касейинов өз сөзүндө мындай деди:

«Бүгүнкү күндө айлана-чөйрөнүн эң курч көйгөйлөрүнүн бири — полиэтилен пакеттерди жана бир жолку пластикалык идиш-аяктарды кайра иштетүү жана утилдештирүү. Өнүккөн өлкөлөрдүн тажрыйбасына таянып, өлкөбүз пластикке каршы күрөшүү боюнча дүйнөлүк демилгени колдоп, полимердик пакеттерди жана бир жолу колдонулуучу пластикалык буюмдарды акырындык менен колдонуудан баш тартууга тийиш. Алар — жүздөгөн жылдар бою чирибеген туруктуу булгоочу заттар.»

Ал Кыргызстанда 400дөн ашуун көзөмөлсүз таштанды таштоочу жайлар бар экенин белгилеп өттү, алардын ичинен 62си Ысык-Көл облусунда жайгашкан.

«Пластикалык таштандылар суу жандыктары үчүн өтө кооптуу: алар тунук бөлүкчөлөрдү азыктан айырмалай албай, уулуу заттар менен кошо жутуп алышат да, өлүмгө дуушар болушат. Пластик бөлүкчөлөр зоопланктонго окшош болгондуктан, балыктар аларды жегенге аракет кылышат. Бөтөлкөлөрдүн капкактары, шакектери жана бир жолу колдонулуучу ширеңкелер да суу жаныбарларынын ичине түшүп калат», — деп кошумчалады ал.

Адистердин маалыматына ылайык, 2021-жылы дүйнө жүзү боюнча 139 миллион тонна бир жолу колдонулуучу пластик таштандылары чыгарылган — бул 2019-жылга караганда 6 миллион тоннага көп. 2019–2021-жылдардын аралыгында адам башына полиэтилен пленкасы жана пакеттери 1 килограммдан ашык ташталып кеткен.

К. Касейинов ошондой эле Кыргыз Республикасынын Президентинин №131 Жарлыгынын маанисин өзгөчө белгиледи. Жарлыкта Ысык-Көлдүн экологиясын коргоо боюнча шашылыш чаралар каралган, анын ичинде полиэтилен пакеттерди ташууга, сатууга жана өндүрүүгө тыюу салуу да камтылган. 2023-жылдын 9-августунда Кыргыз Республикасынын №177 Мыйзамы кабыл алынган. Мыйзам полимердик пленкадан жана пластмассадан жасалган пакеттерди жүгүртүүгө чектөө киргизет.

Бүгүнкү күндө Ысык-Көл облусунун аймагында жана өзгөчө корголуучу жаратылыш аймактарында пластик буюмдарды жана полимердик пакеттерди колдонууга тыюу салынган. Кыргызстанда 23 өзгөчө корголуучу жаратылыш аймактары бар: 10 корук, 13 мамлекеттик жаратылыш паркы жана бир биосфералык аймак — Ысык-Көл.

Мындан тышкары, өлкөдө калдыктарды башкаруунун заманбап реформасы киргизилүүдө — бул өндүрүүчүлөрдүн кеңейтилген жоопкерчилиги (ӨКЖ) принциби. Бул принцип «жашыл экономика» үчүн негиз болуп саналат. Ага ылайык, өндүрүүчүлөр жана импорттоочулар зыяндуу продукция үчүн кайра иштетүү төлөмүн төлөөгө милдеттүү. Түшкөн каражаттар калдыктарды кайра иштетүүгө, кайра өндүрүшкө жана экологиялык ишкердикти өнүктүрүүгө жумшалат.

Өз сөзүнүн соңунда К. Касейинов министрлик ар жылы жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, «Эко Деми» фонду, ыктыярчылар, экологиялык активисттер жана бизнес өкүлдөрү менен бирге Ысык-Көл жээгинде кеңири масштабдагы экологиялык акцияларды өткөрүп келерин белгиледи. Бишкек – Каракол унаа жолу боюнча жана Ысык-Көл облусунун аймагында пластик бөтөлкөлөрдү жана пакеттерди ташууга, колдонууга жана сатууга тыюу салынганын эскерткен 60 маалыматтык баннер орнотулган.

Иш-чаранын алкагында жүргүзүлгөн иштер тууралуу кеңири презентация көрсөтүлүп, экологиялык кырдаалды жакшыртуу жолдору талкууланды. Ысык-Көл облусундагы экологиялык абалды жакшыртууга кошкон зор салымы үчүн экоактивист А. Панаев сыйлык менен сыйланды.

Иш-чаранын расмий бөлүгүнөн кийин К. Касейинов жана А. Раимкулова шаардагы ири соода түйүндөрүн кыдырып, Президенттин пластикке каршы жарлыгынын негизги жоболору тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргүзүштү. Эко-таңгактарды чыгаруучулар жаңы продукцияны тааныштырып, анын өндүрүш технологиясын көрсөтүштү.

Акция Ысык-Көл жээгин тазалоо жана көлдүн түбүн суу алдындагы тазалоо менен жыйынтыкталды. Жалпысынан иш-чарага 200дөн ашуун адам катышты.

Биз бардык жарандарды төмөнкүгө чакырабыз:

жаратылышты коргоо эрежелерин сактоого,

экологиялык демилгелерди колдоого,

суу ресурстарын жана жээк аймактарын аяр мамиле менен пайдаланууга.

Ысык-Көлдү сактап калуу — келечек муун алдындагы жалпы милдетибиз. Бул баа жеткис табигый мурасты тазалыгы, көркү жана уникалдуулугу менен кылымдарга чейин сактап калуу — биздин колубузда!