Кыргыз Республикасынын Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министри Мелис Тургунбаев Стамбулдагы өнүгүү 2024 диалогуна катышты

Иш-чарада  министр Кыргызстандын климаттын өзгөрүшүнө каршы күрөшүү жана туруктуу өнүгүүнү илгерилетүү боюнча чечкиндүүлүгүн баса белгиледи. Ошондой эле Кыргызстан климаттын өзгөрүшүнө аярлуу тоолуу өлкөлөрдүн бири болуу менен көмүртекти төмөн трансформациялоого жигердүү умтулуп жатканын белгиледи. Бул иштин маанилүү бөлүгү 2030-жылга чейин климаттык максаттарга жетүүгө багытталган парник газдарынын эмиссиясын кыскартууга Улуттук салым болуп саналат.

Бул демилгелерди ийгиликтүү ишке ашыруу үчүн Кыргызстан олуттуу эл аралык финансылык көмөктөшүүгө муктаж. Мотивациялык жана адаптациялык чаралардын жалпы баасы болжол менен 11 миллиард АКШ долларын түзөт, анын 63% эл аралык жардамга муктаж. Иштин негизги багыттарына энергетика, айыл чарба жана токой чарбасы кирет, мында олуттуу митигациялык потенциал топтолгон.

М.Тургунбаев аталган тармакта жүргүзүлүп жаткан иштерди тизмектеп, 2050-жылга карата улуттук адаптациялык программаны жана көмүртектин нейтралдуулугуна жетишүү концепциясын иштеп чыккандыгын жарыялады. Бул өзгөрүүлөрдү тездетүү үчүн климаттык каржылоонун маанилүүлүгүн баса белгилеп, эл аралык коомчулукту активдүү кызматташууга үндөдү.

Чыгып сүйлөөнүн негизги учурларынын бири катары БУУнун КӨАК алкагында "тоолор жана климат" глобалдык диалогун түзүү боюнча Кыргызстандын демилгесин сунуштоо жана катышуучу-өлкөлөрдү кызматташууга чакыруу болду.

М.Тургунбаев сөзүн аяктап жатып,"азыркы учурда биз жыргалчылыкты жана гүлдөп-өнүгүүнүн потенциалдуу жолдорун түзөбүзбү же жок кылабызбы, финансылык ресурстардан жана ойлонулган инвестициялык чечимдерден көз каранды болот. Климаттын өзгөрүшүнүн глобалдык чакырыктарына каршы туруу бардык деңгээлде биргелешкен аракетти талап кылат. 

Бул биз жалгыз чече албаган тапшырма. Биз климаттын өзгөрүшүнүн кесепеттерине каршы туруу үчүн ресурстарды жана күчтөрдү мобилизациялоонун жана эл аралык уюмдардын, жеке сектордун жана Өкмөттөрдүн күч-аракеттерин интеграциялоонун натыйжалуулугуна жана жакшы натыйжалуулугуна күн сайын көбүрөөк ишенебиз" - деп жыйынтыктады министр М.Тургунбаев.

Маанилүү маалымат

"Тоолор жана климат" глобалдык диалогунун демилгеси Кыргыз Республикасынын демилгеси боюнча кабыл алынган 14-жылдын 2022-декабрында БУУнун Башкы Ассамблеясынын "Тоону туруктуу өнүктүрүү" резолюциясына ылайык келет, ага ылайык 2023-2027-жылдар тоолуу өлкөлөрдүн милдеттерин жана көйгөйлөрүн чечүүгө багытталган эл аралык коомчулуктун аракеттерине жаңы импульс берүү максатында тоолуу региондорду өнүктүрүү боюнча аракеттердин беш жылдыгы деп жарыяланган.

"Иш-аракеттердин беш жылдыгы" -бул Тоолуу райондорду өнүктүрүүгө көмөктөшүүгө өнөктөштөрдү жана донор өлкөлөрдү тартуунун жана 2030-жылга чейинки күн тартибин ишке ашырууга өз салымын кошуунун эң мыкты мүмкүнчүлүгү.

Тоолуу аймактар жер бетинин 27% ке жакынын ээлейт жана миллиарддан ашык тоо тургундарынын азык-түлүк коопсуздугун, жыргалчылыгын камсыз кылууда жана көптөгөн региондорду суу ресурстары менен камсыздоодо чечүүчү ролду ойнойт. Кыргызстандын мөңгүлөрү Борбор Азия өлкөлөрү үчүн суу булагы катары кызмат кылат.