Жаратылыш ресурстар министрлиги Кыргызстандын стратегиялык пункттарына сууну көзөмөлдөөчү станцияларды орнотууда

Жаратылыш ресурстар министрлиги Кыргызстандын стратегиялык пункттарына сууну көзөмөлдөөчү станцияларды орнотууда

Кыргыз Республикасынын Президентинин 2022-жылдын 26-апрелиндеги № 131 “Ысык-Көлдүн экологиясын сактоо боюнча кечиктирилгис чаралар жөнүндө” Жарлыгын ишке ашыруунун алкагында  Жаратылыш ресурстары министрлиги агынды сууларга мониторинг жүргүзүүнүн автоматташтырылган суу сактагычтарды орнотуу иштери тездетилүүдө, бул 2040-жылга чейинки Улуттук суу стратегиясына туура келет.

Мониторингдин негизги объектилерине төмөнкүлөр кирет:

- “Бишкексууканал” ишканасынын Бишкектеги Стационардык станциясы борбор калаадагы суунун сапатына күнү-түнү мониторинг жүргүзөт.

- Ош шаарындагы «Ошгорводоканал» муниципалдык ишканасынын аймагындагы автономдук станция өлкөнүн түштүк бөлүгүндө суунун автономдуу мониторинги үчүн арналган.

- Жыл бою мониторинг жүргүзүү үчүн Ысык-Көлдөгү эки автономдук станция.

Станциялар мобилдүү жана көлдүн каалаган жерине жылдырылышы мүмкүн.

Системанын уникалдуулугу-станциялар татаал талаа шарттарында да күнү-түнү колдонууга ылайыкталган. Алар күн панелдери жана батарейкалар менен иштейт же өзгөрүлмө ток менен туташтырылышы мүмкүн. Маалыматтар GSM/LoRa, зымсыз берилет, ал эми алыскы аймактарда маалымат диапазонун жакшыртуу үчүн багыттуу антеннаны колдонсо болот.

Станциялардын техникалык өзгөчөлүктөрү жана функциялары:

- Күнү-түнү мониторинг жүргүзүү: станциялар 24/7 иштеп, үзгүлтүксүз маалымат чогултууну камсыз кылат. 

- Камсыздоо:

 Күн панелдерин жана батарейкаларды колдонушат, бул алардын автономдуу иштешине мүмкүндүк берет.

 - Маалыматтарды ѳткѳрүү

Маалымат реалдуу убакыт режиминде башкы серверге өткөрүлүп берилет.

 - Сенсорлор: 

Суунун негизги параметрлерин өлчөйт: өткөргүчтүк, температура, эриген кычкылтек, булуттуулук жана нитрат азоту.

 - Кошумча параметрлер: жаан-чачын, аба басымы, нымдуулук, температура, шамалдын багыты жана ылдамдыгы, ошондой эле радиация өлчөѳгѳ болот.

 - Системанын  кызматы: Станциянын техникалык мүнөздөмөлөрүн алыстан көзөмөлдөөгө, эскертүүлөрдү орнотууга жана отчетторду даярдоого мүмкүндүк берет. 

Системанын артыкчылыктары 

- Реалдуу убакыт: 

 Маалыматтар күн сайын, үч саат сайын же башка белгиленген график боюнча берилет.

- Жыл бою мониторинг жүргүзүү: Ысык-Көл үчүн өзгөчө маанилүү, бул туристтик сезонду жана сезонду кошо алганда жыл бою суунун сапатынын өзгөрүшүнө көз салууга мүмкүндүк берет. 

- Мобилдүүлүк: 

 Ысык-Көлдөгү станциялар катерлер менен сүйрөлүп, көлдүн каалаган жерине орнотууга болот.    

Бул долбоор пилоттук долбоор болуп саналат жана Кыргызстанда биринчи жолу ишке ашырылууда. Бардык төрт станциянын баасы 290 миң долларды түзөт жана Дүйнөлүк банктын гранттык каражаттарынын эсебинен каржыланат. 

 Система мыкты маалыматтарды камсыз кылат жана сынамыктарды кол менен алуу менен салыштырганда айлана-чөйрөнүн шарттарын түшүнүүнү жакшыртат, бул Кыргызстандагы суу ресурстарынын мониторингинин натыйжалуулугун жана тактыгын кыйла жогорулатат.