Жер казынасын пайдалануу тармагында мамлекеттик кызыкчылыктарды камсыздоо боюнча жүргүзүлгөн реформалар
05-ноябрь 2025, 16:18
Жер казынасын пайдалануу тармагында мамлекеттик кызыкчылыктарды камсыздоо боюнча жүргүзүлгөн реформалар
2021–2022-жылдары жер казынасын пайдалануу тармагын жөнгө салуунун негизги мыйзамдык базасы түзүлдү. Кыргыз Республикасынын 2021-жылдын 5-августундагы №92 жана 2022-жылдын 22-июнундагы №47 мыйзамдарына ылайык, мамлекеттин катышуусу бар ишканаларга жер казынасын пайдалануу укугун берүү боюнча ченемдер киргизилип, мамлекеттик үлүштүн 30 пайыздан кем болбоо талабы белгиленди.
Мындан тышкары, Министрлер Кабинетинин 2021-жылдын 23-августундагы №148 токтому менен жер казынасын пайдалануу укугун берүү тартиби бекитилип, бул документ мамлекеттик кызыкчылыктарды коргоонун маанилүү куралы болуп калды.
2021–2024-жылдары жүргүзүлгөн реформалардын негизги максаты — жер казынасын пайдаланууда мамлекеттик чарба жүргүзүүчү субъекттердин ролун күчөтүү болду. Анын алкагында:
• жер казынасын пайдалануу укугу Министрлер Кабинетинин чечими менен уставдык капиталында мамлекеттин 2/3 үлүшү бар чарбакер субъекттерге жана мамлекеттик ишканаларга берүү;
• конкурстарда жана аукциондордо мамлекеттин үлүшүн белгилөө механизми киргизилди.
2025-жылдын 30-сентябрына карата мамлекеттик ишканаларга 103 лицензия берилди. Азыркы учурда геологиялык чалгындоо жана изилдөө иштери жүрүп, кендерди өздөштүрүү боюнча долбоорлор иштелип чыгууда.
2024-жылы «Кыргызгеология» мамлекеттик ишканасы полиметаллдарды жана сейрек кездешүүчү элементтерди алуу боюнча улуттук долбоорду ишке ашырууда. Бул максатта 1 млрд сом бөлүнүп, 2024–2025-жылдары анын 72%ы өздөштүрүлдү.
Мындан тышкары, санариптик чечимдерди киргизүү жана маалыматтардын ачыктыгын камсыздоо багытына өзгөчө көңүл бурулууда. 2025-жылы геологиялык архивдик материалдарды электрондук форматка өткөрүүгө каражат бөлүнүп, бул иш-чара бирдиктүү санарип геологиялык маалымат базасын түзүүгө өбөлгө болот.
2025-жылдын 9 айында жер казынасын пайдалануу жана өнөр жай коопсуздугу боюнча жалпы 37 ченемдик укуктук акт жана буйруктардын долбоорлору даярдалып, алардын ичинен 23ү кабыл алынды, 5 документ өнөр жай коопсуздугу тармагына тиешелүү болуп, анын 3ү кабыл алынды, 2си макулдашуу стадиясында турат.